Cmentarz ewangelicki w Robaczynie 24 lipca 2020

WŚ nr 10/03

Założycielem cmentarza był w 1789 roku Carl Aleksander Bojanowski oraz Jego żona Eleonora z Bothmerów Bojanowska. Cmentarz położony jest na niewielkim wzniesieniu, w pobliżu linii kolejowej ze Starego Bojanowa do Śmigla.

Otacza go mur pochodzący z pierwszej połowy XIX w. Użytkowany był do końca II wojny światowej przez gminę ewangelicką ze Starego Bojanowa. Założony został na planie prostokąta, a jego powierzchnia wynosi 0,43 ha. Wejście na cmentarz znajduje się w części środkowej jego południowej granicy Z obu stron bramy znajdują się wysunięte kaplice. Zbudowane zostały na planie kwadratu i uwieńczone cztero połaciowym dachem, krytym gontem. Zachodnia kaplica służyła jako kostnica. W jej północnym narożniku wmurowany jest medalion z inicjałami fundatorów-C.AB (Carl Aleksander Bojanowsld) i E.B.B (Eleonora Bothmer Bojanowska). Inicjały są obramowane gałązkami oliwnymi, przewiązanymi u dołu wstążką. U góry znajduje się herbowa korona szlachecka. Wejście do kaplicy wschodniej znajduje się w jej północnej ścianie. W północnym górnym narożniku tej kaplicy zachował się medalion z piaskowca wraz z parą kartuszy W lewym umieszczony jest herb Junosza Bojanowskiego, a pod nim na wstędze order św. Stanisława oraz po lewej inicjały C.AB. Po prawej stronie znajduje się herb Eleonory z Bothmerów z pięciopolową tarczą herbową, zwieńczoną koroną szlachecką z trzema hełmami. Pod kontuszem inicjały E.B. Między kontuszami wykuta jest data 1789. Między kaplicami umieszczono wejście główne, otwarte łukiem koszowym, nad którym znajduje się trójkątny naczółek, a poniżej tablica inskrypcyjna w kształcie tarczy herbowej z następującym napisem:
„Dieser Fundierte und Errchtet (Carl Aleks. Boianowa Bojanowski (und) Eleonora Boianowa Bojanowska (zu Christlicher Erinnerung) des todes in Jahr 1789”  

Od bramy w kierunku płn. biegnie aleja główna, którą zamyka pomnik poległych w wojnach 1864/66, 18780/71 l 1914/20. Granice cmentarza zaznaczone są rzędami drzew. Znajdujemy wśród nich lipy, drobnolistne, klony, kasztany, bez czarny i rabinie akacjowe. Ich wiek ocenia się na 150 - 200 lat.

Do najbardziej okazałych nagrobków należy mocno już zniszczony klasycy styczny nagrobek Eleonory Bojanowsklej oraz jej czworga dzieci. Ocalał także nagrobek Erdmanna Gernotha zm w 1920 r. w formie granitowego głazu zwieńczonego gałązką z liśćmi dębu z żołędziami. Napis głosi, że Gernoth był właścicielem Starego Bojanowa i że odznaczono go Krzyżem Żelaznym za udział w wojnie 1870/71. Założyciel cmentarza pochodził ze spolszczonej szlachty śląskiej Schafgotschów, którzy w XVI w. przeszli na wiarę Braci Czeskich, a w XVII w. stali się ewangelikami. Carl Aleksander Bojanowsld był właścielem Starego Bojanowa, Nietążkowa i Robaczyna, sędzią ziemskim kościańskim, od 1754 roku szambelanem królewskim, w ramach kościoła ewangelickiego zaś jednym z czterech generalnych seniorów przy superintendenturze. Cmentarz został w 1957 roku wpisany do rejestru zabytków. W latach 60. był restaurowany Niestety od tego czasu następuje jego stopniowa degradacja.

Tablica z Informacją, że jest to obiekt zabytkowy, niedawno wisiała na bramie, a obecnie leży w krzakach. Cmentarz jest otwarty. Widać poważne ubytki w gontach pokrywających dachy kaplic, czego efektem są duże zacieki wnętrza. Coraz mniej jest nagrobków, a teren staje się zachwaszczony i zakrzaczony Jeszcze kilkanaście lat, a niewiele zostanie z cmentarza, który mógłby być jednym z ciekawszych obiektów odwiedzanych przez turystów. Wydaje się, że to ostatni moment, aby go uratować.