Organizacje Powstańców Wielkopolskich w Śmiglu w okresie II RP 17 lutego 2014

Definitywne zakończenie walk i ostateczne ukształtowanie się naszych granic spowodowało, że uczestnicy działań powrócili do swoich miejsc zamieszkania. Zadzierzgnięte znajomości, przyjaźnie, wojenne przeżycia wyzwoliły potrzebę stowarzyszania się powstańców w organizacje, które dbały o pamięć o minionych walkach, niosły wzajemną pomoc tym, którzy jej potrzebowali.
Już w styczniu 1922 roku powstało w Poznaniu Towarzystwo Uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918/19. Organizacji tej przewodniczył Czesław Meissner. W Śmiglu 30 lipca 1922 roku zostało powołane Towarzystwo Powstańców i Wojaków. Jego założycielem i pierwszym prezesem był Witold Jan Łukomski (1868-1939). Towarzystwo od samego początku istnienia wykazywało dużą aktywność. W rocznicę powstania, 11 stycznia 1923 roku, zorganizowano piękną uroczystość. Dzień obchodu został poprzedzony apelem o dekorację domów i zamknięciem sklepów od godz. 830 do 1100. W przeddzień uroczystości odbyła się wieczornica, podczas której przemawiał do zebranych p. Fęglerski a następnie chór Harmonia zaśpiewał Rotę. Uczestnicy spotkania mogli obejrzeć przedstawienie „Stanko powstaniec”. W drugiej części wieczornicy przemówienie wygłosił kpr. rez. Jan Michalski, a po jego wystąpieniu zaprezentowano kolejny spektakl „Polska już wolna”. Na zakończenie zaśpiewano „Boże, coś Polskę”. W drugim dniu obchodów o godz. 830 odprawiona została msza św., a po niej uczestnicy udali się wraz z orkiestrą na cmentarz. Zakończenie uroczystości miało miejsce na rynku, gdzie zebrani zaśpiewali „Jeszcze Polska nie zginęła”. Podobny przebieg miały te uroczystości w następnych latach. 11 stycznia 1925 roku w ramach obchodów, które miały miejsce w Strzelnicy, zaprezentowano sztuki teatralne „Szaleńcy” oraz „W katedrze”. Po przedstawieniach odbyła się zabawa ludowa, a dochód z niej przeznaczono na budowę pomnika „Wolność” w Śmiglu. 8 stycznia 1926 roku towarzystwo zorganizowało pochód wraz z orkiestrą na groby powstańców, znajdujące się na miejscowym cmentarzu. Wieczorem w Strzelnicy uczestnicy uroczystości mogli obejrzeć przedstawienie „W górę serca”, a po jego zakończeniu wziąć udział w zabawie. 16 stycznia 1927 roku zaprezentowano publiczności sztukę „Stary mundur” oraz Carscy bohaterowie”. W tym czasie Zbigniew Łukomski był sekretarzem towarzystwa, Władysław Fęglerski skarbnikiem, a Ignacy Cieśla chorążym. W 1933 roku prezesem był ponownie Witold Łukomski, a uroczystość rocznicowa odbyła się 15 stycznia. Pochód na cmentarz przy kościele św. Wita przeszedł ulicą Lipową, a po południu w Strzelnicy odbyło się przedstawienie „Opieka wojska”.
25 lutego 1934 roku w kasynie p. Hoffy miało miejsce zebranie założycielskie Związku Weteranów Powstań Narodowych. Delegatem starosty w Kościanie był burmistrz Krzywinia Kabsch. Uprzednio, 30 grudnia 1933 roku burmistrz Śmigla pisał do starosty w Kościanie: „Członkowie Zarządu Towarzystwa i większość członków należy do opozycji, ale jego działalność nie zagraża porządkowi publicznemu”.
W 1935 roku w skład zarządu wchodzili:
prezes: Witold Łukomski,
z-ca prezesa: Feliks Zbierski,
sekretarz: Zbigniew Łukomski,
skarbnik: Edward Styza,
komendant: Władysław Rosolski.
W 1938 roku koło śmigielskie weszło w skład Związku Powstańców Wlkp. 1918/19. Warto na zakończenie wspomnieć, że to właśnie towarzystwo było inicjatorem budowy na cmentarzu grobowca poległych powstańców. Poświęcenia dokonano w 11 stycznia 1928 roku.

Jan Pawicki