Kościół pw. Św. Jadwigi w Wilkowie Polskim 02 marca 2015

Wilkowo Polskie położone jest centralnie w stosunku do innych miejscowości wchodzących w skład parafii, która jest dość rozległa - obejmuje obszar około 70 km2. Graniczy z parafiami w: Łękach Wielkich, Wielichowie, Przemęcie, Buczu, Bronikowie, Śmiglu i Czaczu.

W połowie XIII wieku Wilkowo Polskie stanowiło dzierżawę śląską – Henryka Brodatego i jego syna - Henryka Pobożnego. Za czasów króla Przemysława II i Władysława Łokietka tereny te zostały wcielone do Wielkopolski. Powołanie parafii w Wilkowie Polskim wiązało się z istniejącą w Przemęcie rozległą parafią pw. św. Piotra, Tezę tę wysuwa ks. Nowacki. Nazwa kościoła wskazuje, że powstał on po 1267 roku, tj. po kanonizacji św. Jadwigi. Jednak obecnie nie ma możliwości ustalenia dokładnej daty powstania kościoła. Istnieje dokument pośredni z procesu, jaki toczył się w 1406 roku. Proboszcz Bernard z Wilkowa Polskiego przedłożył dokument wystawiony przez bpa Andrzeja (1297-1317) z jego pieczęcią, co wskazuje na to, że kościół mógł istnieć już w tym okresie.

Do połowy XVI wieku dominowała ludność pochodzenia polskiego. Zmieniło się to z chwilą oddania kościoła przez Andrzeja Szołdrskiego w ręce arian. Był on dość długo w rękach innowierców, bo w 1639 roku odbył się w nim synod dysydencki. Niedługo po nim kościół wrócił do wyznawców wiary katolickiej. W tym okresie na terenie parafii zamieszkało wielu, uciekających przed prześladowaniami, katolików z okolic Bamberu w Niemczech, którzy później zasymilowali się z ludnością polską. Nie dotyczyło to osób wyznania luterańskiego. W roku 1914 w Wilkowie Polskim mieszkało 838 katolików, a w folwarku 181. Nie było wśród nich ani jednego protestanta. Natomiast w Kotuszu było 373 protestantów, a tylko 8 katolików. Także w Reńsku było 59 katolików, a 210 protestantów. W pozostałych parafiach zdecydowanie przeważali katolicy.

Jako ciekawostkę warto przypomnieć, że, jak wynika z wizytacji przeprowadzonej w 1672 roku w Wilkowie Polskim, istniał przy parafii szpital ufundowany przez Piotra Palińskiego z Łodzi i Trzebawia k. Stęszewa. Przebywało w nim wówczas 6 osób.

Istniejący obecnie kościół został wybudowany około 1540 roku, a w połowie XVII wieku przeprowadzono w nim dużo prac remontowych i konserwatorskich. W 1880 roku do bryły kościoła dobudowano kruchtę. Od płd. świątynia jest późnogotycka, murowana, orientowana, jednonawowa, salowa i trójbocznie zamknięta. Od płn. znajduje się zakrystia i skarbczyk. Wnętrze nakryte jest sklepieniem gwiaździstym. Na profilowanej belce tęczowej znajdują się późnogotyckie rzeźby: Chrystusa na krzyżu, Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana. Do kruchty prowadzi wejście, a jej okna są zamknięte obramieniem. Dach jest dwuspadowy, kryty dachówką. W kościele są 3 ołtarze. Ołtarz główny, wczesnobarokowy pochodzi z 1646 roku. Ufundowany został przez Zofię i Jerzego Iłowieckich, a wykonano go we Wschowie. W centrum ołtarza umieszczony jest obraz przedstawiający koronację NMP, sygnowany w 1887 roku przez S. Lewickiego. Nad nim, w górnej części ołtarza, znajduje się obraz „Ukrzyżowanie”. Po bokach centralnej części ołtarza, między kolumnami, przedstawione są obrazy: „Modlitwa w Ogrójcu” i „Bierzmowanie” (z lewej) oraz „Cierniem Koronowanie” i „Niesienie Krzyża” (z prawej). Obok obrazu „Ukrzyżowanie” są rzeźby św. Barbary i św. Katarzyny, a w zwieńczeniu postać Chrystusa Zmartwychwstałego. Ołtarz jest także ozdobiony figurami św. Wojciech i św. Stanisława. Dwa barokowe, boczne ołtarze pochodzą z końca XVII wieku. Ołtarz z lewej strony poświęcony jest Najświętszemu Sercu Pana Jezusa, a z prawej strony Chrystusowi na krzyżu. Są tam także rzeźby przedstawiające św. Jadwigę i Weronikę. Elementem tego ołtarza był obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, który od 1970 roku stanowi samodzielną część wyposażenia kościoła. Wczesnobarokowe ambona i chrzcielnica pochodzą z lat 1630-40.

Przy kościele znajduje się, pochodząca z drugiej połowy XV wieku, dzwonnica, która była kiedyś prawdopodobnie basztą obronną. W jej dolnej części znajdują się otwory strzelnicze, a w górnej otwory dzwonne. Dzwon pochodzi z 1733 roku. Na najwyższej kondygnacji pozostał ślad kominka. Przy kościele usytuowany jest nadal czynny cmentarz, otoczony XVIII-wiecznym murem z bramką pochodzącą z połowy XVI wieku.

Wewnątrz kościoła, z prawej strony ołtarza, znajduje się płyta grobowa Mikołaja Ossowskiego zmarłego w 1575 r., podsędka ziemskiego. Przedstawiona tam jest postać rycerza w zbroi z buławą i mieczem. Natomiast z lewej strony ołtarza umieszczony jest nagrobek Anny z Żychlińskich Ossowskiej zmarłej w 1596 r.

W ostatnich latach kościołowi groziła katastrofa budowlana i dlatego na okres niezbędnych prac budowlanych był zamknięty. Nabożeństwa odprawiano m.in. w kaplicy grobowej rodziny Łanieckich oraz w świetlicach wiejskich w: Wilkowie Polskim, Śniatach, Żegrówku i Karśnicach. Remont wymagał dużych środków finansowych. Dzięki zaangażowaniu parafian, pomocy władz samorządowych i państwowych udało się kościół uratować, gdzie dzisiaj mogą być odprawiane msze św. oraz nabożeństwa. Remont był prowadzony nie tylko na zewnątrz świątyni (m.in. przeprowadzona została całkowita wymiana dachu itd.), ale i wewnątrz. Przy okazji prowadzonych prac odkryto nieznane dotychczas freski. Ich konserwacja wymagała także sporych środków finansowych. Odrestaurowano m.in.: freski przedstawiające świętą Rodzinę oraz modlącego się w Ogrójcu Pana Jezusa. Ciekawy jest także fresk monstracyjny ukazujący scenę Ukrzyżowania.

Jan Pawicki

WŚ 1,2/2015