Historia śmigielskiego browaru 17 lutego 2014


Po potopie szwedzkim Śmigiel wykazywał szczególnie dynamiczny rozwój, czego dowodem było 9 piwowarów i mielcarzy spośród 298 rzemieślników.
W 1750 r. istniało Bractwo (cech) Piwowarskie, a w 1774 r. produkcja piwa wynosiła 1022 beczki.
W 1894 r. powstał w Śmiglu browar pn. „Browar Bawarski Leonarad Büchner.” Browar ten zlokalizowany był przy ul. Mickiewicza 29 (obecna Leszczyńska 6). Właścicielem był Leonard Büchner – narodowości niemieckiej, z pochodzenia Bawarczyk. Sprzedaż odbywała się w sposób bezpośredni do konsumenta, poprzez wywożenie piwa w beczce na rynek – powtarzana kilka razy dziennie. Ponadto właściciel Browaru prowadził sprzedaż bezpośrednią piwa konsumentom we własnym ogrodzie przed zakładem, a chętnym z korzystania z rozrywki w czasie konsumpcji piwa udostępniał istniejącą wówczas kręgielnię.
W Browarze Büchnera produkowano piwo jasne lekkie oraz lemoniadę, co potwierdza odręczna notatka, w której burmistrz miasta Śmigiel zapisuje pod datą 25.09.1911 r.: „Tutejszy Browar Büchnerowski zajmuje się także warzeniem piwa (produkcja) mającego zawartość alkoholu mniejszą niż 2%. Zakład stanowiły trzy wydziały produkcyjne: produkcja piwa jasnego, wytwórnia wód gazowanych oraz słodownia”.
W 1901 r. wybudowano lodownię o metrowej grubości ścian z wewnętrzną izolacją przestrzenną-korkową. Do produkcji używano wody z własnej studni głębinowej. Transport piwa do produktów sprzedaży odbywał się wyłącznie taborem konnym. Konie wykorzystywane były również do prac polowych. W procesach produkcyjnych dominowała przede wszystkim praca ręczna. Zakład miał wyłącznie napęd parowy przekazywany na maszyny za pomocą pasów transmisyjnych i wielu przekładni.
O walorach i znaczeniu piwa śmigielskiego dzięki znakomitej wodzie L. Gomolec pisze następująco: ”Wody tej używano nie tylko do picia i gotowania, lecz także do produkcji wybornego piwa śmigielskiego, które smakiem przypominało słynne piwo grodziskie”. Dzięki temu Śmigiel był w dawnych latach dużym ośrodkiem produkcji i eksportu piwa, powszechnie znanego w historycznej Wielkopolsce.
W okresie międzywojennym w Śmiglu panowało bezrobocie. Z akt miasta Śmigla wynika, że bezrobocie w 1921 r. wynosiło 18 osób i wzrosło do 28, w 1922 r. 50 osób, a w grudniu 1938 r. 160 osób, które domagały się pomocy doraźnej. W tym czasie zatrudnienie w browarze było niewielkie i wynosiło ok. 20 pracowników. Zdolność produkcyjna browaru wynosiła 5000 hl piwa, 460 q słodu oraz 500 tys. butelek lemoniady i w 1938 r. była wykorzystana w 50%. Produkowano trzy rodzaje piw: jasne, słodowe i koźlak. Deputat w naturze stanowił ok. 2% rocznej produkcji, w 1938 r. wynosił ponad 47 hl piwa.
Rynkiem zbytu produkowanych wyrobów był teren powiatu śmigielskiego i kościańskiego. Ponadto po 1930 r. dostarczono również piwo do czterech rozlewni w Poznaniu. Fakt ten potwierdza wysoką jakość piwa śmigielskiego i uznanie smakoszów piwa w Poznaniu. Browar Bawarski w Śmiglu, podobnie jak cały przemysł piwowarski, przeżywał poważny kryzys w okresie międzywojennym z powodu szybkiego wzrostu cen na podstawowe surowce oraz podwyższenia scalonego podatku obrotowego do 7% (łącznie 40%). Po wyzwoleniu 8 lutego 1945 r., po krótkiej przerwie ponownie uruchomiono zakład pn. Państwowy Browar w Śmiglu. Roczna produkcja wynosiła 3,5 tys. hl piwa jasnego i słodowego, 2 tys. hl wód gazowanych i 100 t słodu jasnego.
Pierwszym kierownikiem państwowego już Browaru w Śmiglu był pan Bartkowski. Zarządzał zakładem w latach 1945-1950. Natomiast w latach 1950-1971 kierował zakładem niezapomniany pan Gbiorczyk. To właśnie za jego rządów nastąpił rozkwit Browaru.
W 1950 r. zakład przejęły Poznańskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze w Poznaniu, natomiast w kwietniu 1960 r. Bojanowskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze Przemysłu Terenowego w Bojanowie.
Od 1971 roku śmigielski Browar ponownie wrócił pod skrzydła Zakładów Piwowarskich w Poznaniu jako oddział produkcyjny. Na przełomie lat 1973/74 zainstalowano nową linię rozlewniczą typu „Pofamia” i zmodernizowano zakład. Dzięki tym zabiegom rozlew piwa butelkowego oraz produkcja wód gazowanych wynosiły 31,5 tys. hl. Od 1975 r. zakładem kieruje Marian Michalski. W 1972 r. produkcję wód gazowanych wzbogacono o nowy napój pod nazwą Tonic Water, który zyskał uznanie konsumentów od Szczecina aż po Sudety i cieszy się powodzeniem do dnia dzisiejszego.
W ostatnich dwudziestu latach produkcja wód gazowanych wahała się w granicach 15-18 tys. hl rocznie, osiągając w 1981 r. poziom 19 tys. hl.
W 1991 r. zmodernizowano kotłownię przez wymianę kotła płomienicowego z 1905 r. na ekonomiczny kocioł z rusztem ruchomym z odpalaniem. Ponadto zamontowano nowocześniejszy monoblok do rozlewu wód gazowanych, etykietarkę oraz za- i wyładowarkę do butelek.
Od 1993 r. w ramach restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa zakład został wydzielony z „Lech” Browarów Wielkopolski SA w Poznaniu jako Spółka z o.o.
W dniu 25 listopada 1994 r. odbyła się uroczystość 100-lecia Browaru w Śmiglu. Zasłużonym pracownikom i emerytom wręczono liczne nagrody rzeczowe i gratyfikacje pieniężne. Po części oficjalnej odbyła się zabawa ludowa.

Marian Michalski

Śmigiel, Miasto Wiatraków
Śmigiel Travel
Centrum Kultury w Śmiglu