Mieszkańcy Ziemi Śmigielskiej w wojnie polsko-bolszewickiej 1919/20 cz. 2 17 lutego 2014

Grupą wojsk wielkopolskich dowodził gen. Daniel Konarzewski, a jedną z kompanii ochotników p.por. Stanisław Sikora z Sierakowa k. Kościana. 3 kwietnia 1919 roku pod Lwów został skierowany szpital polowy pod dowództwem śmigielskiego lekarza dr. Emanuela Twórza. Załoga szpitala zabrała m.in. wagon łóżek i opatrunków. Po zwycięskim boju grupa wróciła w czerwcu 1919 roku do Wielkopolski, ale już pod koniec lipca 1919 roku ponownie została skierowana na front litewsko-białoruski. W dniach 5-7 września 1919 roku oddziały 2. Pułku Strzelców Wlkp. późniejszy 56. P.P. Wlkp., wyruszyły z Kościana transportem kolejowym na front. Walczyły nad rzeką Berezyną i Ptyczą do czerwca. Do zaciekłych walk doszło m.in. w okolicach miejscowości Szaciłki, Stołpirzcze i Jakimowska Swoboda. Od marca 1920 roku lotnictwo polskie obserwowało koncentrację wojsk bolszewickich, co zostało potwierdzone przez nasz wywiad.
Bolszewicy zgromadzili około 200 tysięcy żołnierzy w jednostkach bojowych. Ich plan przewidywał uderzenie spod Połocka w kierunku Wilna, a uderzenie pomocnicze miało wiązać siły polskie na Ukrainie. Plan działań był wykonaniem dyrektywy wygłoszonej 18 listopada 1918 roku przez Lwa Trockiego, wzywającej bolszewików do ofensywy na Zachodzie. Marszałek Józef Piłsudski, znając te zamiary, powiedział: „Jest prawdą, że bolszewików trzeba pobić i to niedługo. Póki nie wzrośli w siłę”. Słowa te zostały obrócone w czyn i 25 kwietnia 1920 roku wojska polskie rozpoczęły tzw. operację kijowską, której rezultatem było zajęcie 7 maja 1920 roku Kijowa. Wojska bolszewickie rozpoczęły jednak kontrofensywę i w jej wyniku 1. Armia Konna Budionnego przełamała front polski pod Samohorodkiem. Równocześnie uderzyły wojska bolszewickie zgrupowane we Froncie Zachodnim dowodzonym przez Michaiła Tuchaczewskiego i Frontu Południowo-Zachodniego dowodzonego przez Aleksandra Jegorowa. W tym czasie na froncie litewsko-białoruskim walczyła 14. Dywizja Piechoty Wlkp. i 17. Pułk Ułanów Wlkp. Wycofujące się oddziały polskie w sierpniu 1920 roku oparły się o linię Wisły. W tym okresie powstała bardzo korzystna sytuacja strategiczna, polegająca na tym, że kierunki uderzenia wojsk bolszewickich rozchodziły się, a znajdująca się między frontami Tuchaczewskiego i Jegorowa Grupa Mozyrska była bardzo słaba. Wykorzystał to umiejętnie Józef Piłsudski, który po skutecznej obronie przedpola Warszawy i zgromadzeniu dużych sił polskich, zainicjował uderzenie znad rzek Wkry i Wieprz. Uderzenie było tak skuteczne, że nieprzyjaciel uległ panice i rozpoczął wycofywanie się. Około 50 tysięcy żołnierzy zostało zmuszonych do przekroczenia granicy Prus Wsch. Nacierające cały czas wojska polskie toczyły ciężkie walki z wycofującym się nieprzyjacielem. 23 września doszło do rozstrzygającego boju nad Niemnem, Swisłoczą i Szczarą. Zwycięski dla Polaków przebieg walk doprowadził do rozejmu, który został zawarty 12 października 1920 roku, i do ostatecznego uregulowania granicy wschodniej w traktacie ryskim 18 marca 1921 roku. Najwięcej żołnierzy pochodzących z ziemi kościańskiej i śmigielskiej znajdowało się w szeregach 60. P.P. Wlkp. Wielu żołnierzy z rejonu Wielichowa wchodziło w skład 56. P.P. Wlkp. Pułk ten w toku walk wziął do niewoli 3786 jeńców, zdobył 27 dział, 233 karabiny maszynowe, 3 samochody pancerne, 1 czołg. Straty pułku wynosiły 8 oficerów, 338 żołnierzy. Sztandar pułku został 6.12.1920 roku w Zelwie odznaczony przez marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznych. Równie dzielnie wyróżnił się 60. P.P., który 8 maja 1920 roku został skierowany na Wołyń, gdzie zdobył m.in. Berdyczów. Podczas kontrofensywy polskiej pułk dotarł do granicy Prus Wsch. Ranny został mjr Bernard Śliwiński. Pułk został następnie skierowany w okolice Kamieńca Litewskiego. Do końca 1920 roku zajmował pozycje na linii rozejmowej, a następnie wrócił do Wielkopolski.

c.d.n.
Jan Pawicki

 

e01 e02 e03 e04
Mapki pochodzą z opracowania G. Łukomskiego, B. Polaka, M. Wrzoska „Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920”.
Śmigiel, Miasto Wiatraków
Śmigiel Travel
Centrum Kultury w Śmiglu