Z dziejów Parzęczewa cz. I 17 lutego 2014
Nazwa miejscowości wywodzi się od imienia osadnika Parzeniec. Nazwa wsi pojawia się w dokumentach około 1391 roku. Parzęczewo należało wówczas do rodu Lelewitów, tj. braci Wojciecha i Wyszoty. Ich ojcem był Wincenty z Granowa. Przez wiele lat były tam dwa działy. Pierwszy dział po Wyszocie objął syn Michał, który przekazał je Hinczce z Ujazdu, a ten sprzedał tę część Abrahamowi Zbąskiemu. Spadkobiercami Abrahama zostali jego synowie Piotr i Marcin. Piotr ożenił się około 1490 roku z Zofią Opalińską, która po zgonie swego męża wyszła ponownie za mąż za Jana Łąckiego z Łęk Małych. Po pewnym czasie ten dział Parzęczewa przeszedł ponownie w ręce Zbąskich, którzy około 1518 roku sprzedali go Janowi Opalińskiemu. Po nim właścicielem został brat Maciej, a dalej jego syn Andrzej, starosta śremski, i kolejno wnuk Piotr, starosta gnieźnieński. Kolejnym właścicielem około 1583 roku został Jan Ostoja Gajewski. Drugi dział Parzęczewa, który początkowo znajdował się we władaniu Wojciech Lelewity, przeszedł po nim w drodze spadku około 1413 roku w ręce syna Mikołaja, który przekazał ten dział Janowi i Mikołajowi Granowskim. Po pewnym czasie Jan został wyłącznym właścicielem tego działu. Po nim spadek przejął syn Jan, zwany Ziemińskim lub Wąbiewskim. W wyniku kolejnych wydarzeń i działań prawnych omawiana część Parzęczewa dostała się w ręce Ujejskich i Czackich. Barbara Czacka wyszła w 1583 roku za mąż za Jana Ostoję Gajewskiego, który wykupił wspomnianą, pierwszą część Parzęczewa. Od tego momentu całe Parzęczewo znajdowało się w rękach jednego właściciela. Syn Jana Gajewskiego sprzedał wieś Stanisławowi Wysogocie Zakrzewskiemu, właścicielowi Rogalina. Jego spadkobiercami zostali syn Maciej, a następnie wnuk Marcin. Po zmarłym w 1676 roku bezpotomnie Marcinie nowym właścicielem Parzęczewa był Maciej Kotwicz Radomicki, wojewoda inowrocławski. W 1781 roku Parzęczewo kupił Nikodem Wysogota Zakrzewski, łowczy poznański i kasztelan santocki, a po nim syn Faustyn. Zakrzewscy sprzedali wkrótce Parzęczewo Wiktorowi Łodzi Szołdrskiemu, który zmarł w 1830 roku. Wystawiona na sprzedaż majętność została kupiona przez Jana Potworowskiego. Od tego momentu, aż do II wojny światowej, wieś znajdowała się we władaniu wspomnianej rodziny, a konkretnie Adolfa, Aleksandra i prawnuków Jana, od 1920 roku Maksymiliana. Ostatnim właścicielem Parzęczewa od 1932 roku był Jan Potworowski.
Parzęczewo składało się z wioski i obszaru dworskiego. W 1873 roku we wsi było 25 domów, w których mieszkało 220 osób, a w obszarze dworskim było 10 domów i 275 mieszkańców. Ogólna powierzchnia dóbr rycerskich w 1881 roku łącznie z folwarkiem Wąbiewo wynosiła 1062 ha. Znajdowała się tam gorzelnia. W 1913 roku hodowano 98 koni, 286 sztuk bydła i 86 świń. W 1926 roku ogólna powierzchnia dóbr razem z folwarkiem w Wąbiewie i Kotuszu wynosiła 1915 ha. Spis powszechny przeprowadzony 3 września 1921 roku wykazał, że we wsi było 48 domów i 320 mieszkańców a kolejny – z 9 grudnia 1931 roku stwierdził, że liczba domów wzrosła do 50, a mieszkańców do 324. W odniesieniu do obszaru dworskiego wiadomo, że w 1921 roku w Parzęczewie było 19 domów i 451 mieszkańców, a 10 lat później 22 domy i 409 mieszkańców.
c.d.n.
Jan Pawicki
