Bruszczewo osadą obronną starszą od Biskupina? 17 lutego 2014

Badacz ten opisał znaleziska pochodzące z cmentarzyska z końca epoki brązu i początku epoki żelaza, tj. od ok. 900 do 400 lat p.n.e. Opis wymienionego odkrycia był jednym z pierwszych i najlepiej udokumentowanych w Polsce.

Tematem dociekań w tym miejscu będzie jedna z pierwszych osad obronnych na terenie Wielkopolski, a nawet Polski. Stanowiska osadnicze tego typu spotyka się niezmiernie rzadko na obszarze naszego kraju. Należy podkreślić fakt, że omawiane osiedle obronne pochodzi ze znacznie starszej epoki i jest zupełnie innego typu, niż gród w Biskupinie.

Za tym, że wczesny gród bruszczewski jest starszy, przemawia jego pojawienie się we wczesnej epoce brązu. Badania przeprowadzone na stanowisku nr 5 w Bruszczewie pod koniec lat 60 przez Z. Pieczyńskiego pozwoliły wstępnie datować osiedle na schyłek I i początek II okresu epoki brązu – ok. 1400 lat p.n.e. Gród w Biskupinie powstał dopiero o siedem stuleci później, a więc nie ma żadnych wątpliwości, że osada obronna w okolicy Śmigla jest starsza i być może miała swój udział w późniejszym rozwoju budownictwa grodowego tak pięknie zachowanego i zrekonstruowanego nad Jeziorem Biskupińskim. Występuje tam tzw. kraal – obwiedziona rowami zagroda o powierzchni przeszło 30 arów, mogąca pomieścić do 800 sztuk bydła. Żadnego osiedla typu obronnego w tym okresie nie odnotowano, a jedynie odkryto szałasy mieszkalne plemion pasterskich, zwanych przez archeologów tzw. grupą iwieńską od nazwy cmentarzyska w Iwnie, koło Szubina.

Wspomniany Z. Pieczyński natrafił również w Bruszczewie na kraal pochodzący z ok. 1600 roku p.n.e. Na gruzach umocnienia zagrody pobudowano wał o solidniejszej niż poprzednio konstrukcji, gdzie do umocnień użyto po raz pierwszy w naszych dziejach kamienia. Usypano wał ziemny o jądrze kamiennym, którego szerokość u podstawy wynosiła ok. 5 metrów, a wysokość ok. 3 m.

Odkryto tutaj również ślady miejscowej produkcji przedmiotów brązowych, od których epoka ich użytkowania wzięła swoją nazwę. W warsztacie odlewnika odkryto kamienną formę do odlewania bransolety, gliniany tygiel służący do wlewania metalu do formy oraz trzy gliniane podkładki do obróbki produkowanych przedmiotów. Obok znajdowały się gotowe wyroby: sztylety i bransoleta, dowody uprawiania jednej z najstarszych metalurgii nieżelaznej.

Kultura ludności zamieszkującej jedną z pierwszych osad obronnych na naszych ziemiach rozwinęła się pod wpływem cywilizacji śródziemnomorskich, wywodzących się z dorzecza Dunaju i Bałkanów. Występowanie na terenie Wielkopolski takich stanowisk jak Bruszczewo i Łęki Małe ( cmentarzysko kurhanowe, tzn. z usypanych z ziemi i kamienia kilkumetrowych mogił ), pozwoliło na wydzielenie tak zwanej grupy kościańskiej kultury unietyckiej – nazwanej tak od miejscowości Unetice pod Pragą. To najbardziej rozwinięta grupa na obszarze Polski, albowiem elementy z poprzedniej, młodszej epoki kamiennej ( neolit ) występują w mniejszym stopniu.

Czy osada obronna w naszym Bruszczewie jest starsza od Biskupina? Z pewnością tak, ale musimy pamiętać, że były to dopiero początki budownictwa grodowego we wczesnym brązie w Polsce.

Śmigiel, Miasto Wiatraków
Śmigiel Travel
Centrum Kultury w Śmiglu